چک صیادی ثبت نشده: شرایط و محدودیت‌ها

چک های بنفش که پس از پایان اسفندماه ۱۳۹۹ صادر شده اند و دارای عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» است که در پایین چک درج شده اند، تنها در سامانه تسویه چک (چکاوک) و به میزان مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه، به نفع دارنده نهایی که صدور یا انتقال چک به نام وی در سامانه صیاد ثبت شده است، پرداخت می شود.

پرداخت چک‌های صیادی ثبت نشده

بنابراین اگر مالکیت دارنده چک در سامانه صیاد ثبت نشده باشد. خواه چه چک از ابتدا توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت نشده باشد و خواه این که چک به نام شخصی ثبت شود ولی انتقال چک به شخص دیگر در سامانه ثبت نگردد. بر اساس تبصره یک ماده ۲۱ مکرر الحاقی قانون صدور چک، این چک از پوشش قانونی برخوردار نیست و بانک‌ها موظف به پرداخت وجه این چک‌ها هستند از آن خودداری کنند.

صدور گواهی عدم پرداخت چک صیادی ثبت نشده

در مورد این پرسش که آیا بانک‌ها علاوه بر خودداری از پرداخت وجه چک‌ها، تکلیفی به صدور یا عدم صدور گواهی عدم پرداخت دارند یا خیر؟ پاسخ این است که بانک‌ها قانون سکوت نموده و جای تفسیر و تاویل‌های گوناگون را برای خود باز گذاشته‌اند. اما با صدور بخشنامه از سوی اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی، تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری ملزم شدند نه تنها از پرداخت وجه چک‌ها خودداری کنند بلکه هیچ یک از احکام و امتیازات قانون چک، از جمله صدور گواهی عدم پرداخت را در مورد چک‌ها اعمال ننمایند.

بانک‌ها موظفند در پاسخ به درخواست ذینفع، درصورت عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد، یک سند «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» صادر و تحویل دهند. این سند که بدون کد رهگیری و با ساختار متفاوت از گواهی عدم پرداخت چک است، تنها بیانگرعدم امکان اقدام بر روی چک به دلیل عدم ثبت چک در سامانه صیاد می‌باشد.

مزیت صدور این گواهی در این است که بر اساس رای هیات عمومی دیوان عالی کشور شماره 812 مورخ ۲۶/۴/۱۴۰۰، محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک تنها به تاریخ سررسید چک تعلق دارد و بستگی ندارد به تاریخ مطالبه یا دادخواست. اما در مورد سایر مطالبات، باید به عمومات قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۵۲۲ این قانون رجوع نمود، زیرا آن ماده مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه را پس از مطالبه طلبکار قرار داده است.

چک صیادی ثبت نشده نیز مشمول مقررات قانون صدور چک نیست، اما در صورتی که در تاریخ سررسید چک، از بانک محال علیه اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد اخذ شود، می‌توان با ارائه این اعلامیه، ثابت کرد که در همان تاریخ سررسید چک، وجه آن را مطالبه کرده ایم. در این صورت، خسارت تاخیر تادیه به چک از همان تاریخ سررسید چک تعلق خواهد گرفت، حتی اگر چک به عنوان سند تجاری محسوب نگردد و صرفا به عنوان یک سند مدنی تلقی شود.