اسناد تجاری که به دو دسته عام و خاص تقسیم می‌شوند، ابزارهایی هستند که در معاملات تجاری و غیرتجاری به عنوان جایگزینی برای پول نقد به کار می‌روند و انجام معاملات را آسان‌تر می‌نمایند.
چک، سفته، برات، اوراق قرضه، ضمانت‌نامه بانکی، بارنامه و اوراق سهام نمونه‌هایی از این اسناد تجاری هستند.کاربرد اسناد تجاری صرفاً به عنوان ابزاری برای پرداخت نیست. این اسناد دارای اعتبار و اثر قانونی هستند و صدور آن‌ها برای صادرکننده و گیرنده آثار و تبعات حقوقی دارد. به همین دلیل، در بسیاری از موارد به عنوان ابزار تضمین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چک ضمانت، از جمله اسناد تجاری خاص است که معمولاً برای تضمین صادر می‌شود و نحوه نوشتن و شرایط صدور آن قواعد ویژه‌ای دارد.در این مقاله، قصد داریم توضیح دهیم که چک ضمانت چیست و نحوه اجرا گذاشتن و برگشت زدن آن چگونه است. همچنین شرایط صدور آن را بر اساس قانون جدید در سامانه صیاد بررسی کرده و نحوه نوشتن یک چک ضمانت را توضیح خواهیم داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.
چک ضمانت چیست؟
برای پاسخ به این پرسش که چک ضمانت چیست و شرایط صدور و نحوه نوشتن آن چگونه می‌باشد، ابتدا باید مفهوم چک و انواع آن را از منظر قانون تجارت بررسی کنیم.
ماده 310 قانون تجارت، چک را به این شکل تعریف می‌کند: “چک، نوشته‌ای است که به موجب آن، صادرکننده وجوهی را که در نزد محال‌علیه دارد، کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌نماید.” بنابراین، چک ابزاری برای پرداخت و انتقال وجه از حساب صادرکننده به حساب گیرنده یا دارنده چک است.
انواع چک بانکی
- چک عادی یا صیاد: این نوع چک‌ها به عنوان چک‌های ضمانت نیز صادر می‌شوند و تنها در صورت عدم انجام تعهد قابلیت برگشت زدن دارند.
- چک مسافرتی: بدون نیاز به دسته چک و صرف داشتن حساب بانکی قابل صدور است و به عنوان جایگزین پول نقد در سفرها استفاده می‌شود.
- چک بین بانکی یا رمزدار: این چک‌ها برای انتقال پول از حساب مشتری به سایر حساب‌های او در بانک‌های دیگر صادر می‌شوند.
- چک تایید شده: مبلغ مندرج در آن توسط بانک مسدود می‌شود و دریافت‌کننده می‌تواند نسبت به قدرت نقدشوندگی آن اطمینان داشته باشد.
چک ضمانت
چک ضمانت چکی است که از سوی متعهد برای تضمین انجام تعهد به متعهد له داده می‌شود. این چک به نوعی ابزاری برای فشار بر متعهد است تا در صورت عدم ایفای تعهد، متعهد له بتواند نسبت به نقد کردن آن اقدام کند.
شیوه به اجرا گذاشتن چک ضمانت چگونه است؟
چک ضمانت، چکی است که جهت تضمین انجام تعهد یا حسن انجام کار از سوی متعهد به متعهد له داده می‌شود. این چک تنها در صورت عدم ایفای تعهد قابلیت نقد شوندگی دارد. در این بخش، نحوه به اجرا گذاشتن چک ضمانت را توضیح می‌دهیم.
۱. روش ثبتی
برای وصول چک ضمانت از طریق ثبت، دارنده باید پس از برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، به واحد اجرائیات ثبت در شهری که چک برگشت خورده مراجعه کند. در این روش، پس از استعلام از ثبت املاک و سایر مراجع، اموال صادرکننده چک توقیف شده و دارنده می‌تواند با برگزاری مزایده، وجه چک خود را وصول کند.
۲. روش حقوقی
در روش حقوقی، دارنده چک پس از برگشت زدن آن و دریافت گواهی عدم پرداخت، باید دادخواست مطالبه وجه چک را ثبت کند تا دادگاه حکم مقتضی را صادر نماید. ثبت دادخواست می‌تواند به صورت حضوری در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا از طریق سامانه‌های مربوطه انجام شود.
نکته مهم: چک ضمانت به دلیل مدت‌دار و مشروط بودن، قابلیت تعقیب کیفری ندارد و نمی‌توان آن را به صورت مستقیم اجرا گذاشت.در ادامه، شرایط صدور و نحوه نوشتن چک ضمانت بر اساس قانون جدید مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
شرایط صدور چک ضمانت در قانون جدید چیست؟
از آنجا که چک ضمانت، یک چک وعده دار است، امکان تعقیب و پیگیری کیفری آن، پس از برگشت زدن، وجود ندارد.شرایط صدور چک ضمانت در قانون جدید به شرح زیر است:
- درج تاریخ: تاریخ صدور باید بر روی چک ضمانت درج شود.
- درج نام گیرنده: نام گیرنده چک باید به وضوح بر روی چک نوشته شود.
- درج نام صادرکننده: نام صادرکننده نیز باید در چک ذکر گردد.
- ثبت در سامانه صیاد: چک ضمانت باید در سامانه صیاد ثبت شود.
عدم رعایت این شرایط موجب می‌شود که چک ضمانت صادره، صحیح نبوده و دارنده در کارسازی آن با مشکل مواجه گردد.با توجه به اهمیت نحوه نوشتن و ثبت چک ضمانت، در ادامه به توضیح نحوه نوشتن یک چک ضمانت و ثبت آن در سامانه صیاد خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: گرفتن دسته چک
چگونه یک چک ضمانت بنویسم؟
در قسمت‌های قبل، شرایط صدور چک ضمانت و نحوه اجرا گذاشتن و برگشت زدن آن توضیح داده شد. با توجه به جایگزینی چک‌های صیادی به جای چک‌های عادی، نحوه نوشتن چک ضمانت نیز تغییر کرده است. در این بخش، درباره نحوه نوشتن چک ضمانت توضیح می‌دهیم.
نکات مهم در نحوه نوشتن چک ضمانت
- ثبت در سامانه صیاد: صادرکننده باید چک ضمانت خود را در سامانه صیاد ثبت کند. برای این کار، می‌تواند یکی از اپلیکیشن‌های آپ یا 724 را نصب کرده و گزینه ثبت چک صیادی را انتخاب کند. پس از احراز هویت و وارد کردن شناسه 16 رقمی صیادی چک، اقدام به ثبت آن نماید.
- ذکر اطلاعات ضروری: صادرکننده باید نام خود، نام گیرنده و تاریخ را در چک ذکر کند. بر خلاف گذشته، صدور چک ضمانت بدون نام و تاریخ دیگر قابل قبول نیست و بانک محال علیه آن را کارسازی نخواهد کرد.
