زمانی که یک برگه چک تکمیل می‌شود و از دسته چک جدا می‌گردد، آن چک در حکم پول است و دارنده آن می‌تواند با ارائه چک به بانک، وجه آن را وصول کند. بنابراین، احتیاط در حفظ و نگهداری چک بسیار مهم است. با این حال، ممکن است یک برگه چک گم یا مفقود شود و یا به واسطه سرقت، جعل یا کلاهبرداری به دست دیگری بیفتد.در چنین شرایطی، اگر اقدامات لازم و درست صورت نگیرد، احتمال سوءاستفاده از چک و ایجاد مشکلات عدیده برای افراد وجود دارد. به همین دلیل، پس از گم شدن چک یا مفقودی آن به هر علتی، صادرکننده چک باید اقدام به اعلام مفقودی کند که این موضوع دارای مراحل مخصوص به خود است.از این رو، در این مقاله قصد داریم مراحل اعلام مفقودی چک، از جمله دستور عدم پرداخت به بانک، مراجعه به مراجع قضایی و ارائه گواهی به بانک را بررسی کنیم. اگر سوالاتی پیرامون موضوع گم شدن چک و مراحل اعلام مفقودی آن دارید، با ما همراه باشید.

مراحل اعلام مفقودی چک

گم شدن و مفقودی چک از جمله مواردی است که ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد. مفقودی چک می‌تواند به واسطه سرقت، جعل، کلاهبرداری یا گم شدن عادی باشد. در هر حال، با گم شدن چک، بیم سوءاستفاده از آن وجود دارد و صاحب چک باید بلافاصله پس از گم شدن یا مفقودی آن اقدام به اعلام مفقودی کند. مراحل اعلام مفقودی چک به شرح زیر است:

1. مراجعه به بانک: صاحب چک باید به بانک مراجعه کرده و فرم درخواست دستور عدم پرداخت را پر کند. اعتبار این دستور صرفاً برای یک هفته خواهد بود.
2. مراجعه به مراجع قضایی: در مدت یک هفته، صادرکننده باید به مراجع قضایی صالح مراجعه کرده و گواهی مربوط به مفقودی چک را دریافت کند. درخواست رسیدگی به گم شدن چک و صدور گواهی باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال شود.
3. ارائه گواهی مفقودی چک: پس از دریافت گواهی مفقودی از مراجع قضایی، این گواهی باید به بانک ارائه شود تا مهلت دستور عدم پرداخت تمدید گردد.

بیشتر بخوانید: چک برگشتی مفقود شده: راه حل قانونی برای استرداد چک‌ها بدون دریافت اصل چک‌ها

دستور عدم پرداخت به بانک

همان‌طور که در قسمت قبل توضیح داده شد، گم شدن چک ممکن است به دلایل مختلفی مانند سرقت یا جعل باشد. طبق ماده 14 قانون صدور چک، پس از گم شدن چک، صادرکننده باید به بانک کتبا دستور عدم پرداخت بدهد. بانک پس از بررسی هویت دستور دهنده، در صورتی که کسی چک را ارائه دهد، از پرداخت وجه آن خودداری کرده و با ذکر علت اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت می‌کند. بنابراین، اولین مرحله اعلام مفقودی چک این است که صادرکننده به بانک مراجعه کرده و در فرم مخصوصی که بانک ارائه می‌دهد، دستور کتبی عدم پرداخت را بدهد. در این وضعیت، بانک برای مدت یک هفته حساب را مسدود می‌کند تا صادرکننده بتواند برای تمدید این مهلت اقدام کند.

مراجعه به مراجع قضایی

مرحله بعدی این است که صادرکننده باید ظرف یک هفته که بانک حساب او را مسدود کرده است، به مراجع قضایی صالح مراجعه کند و پس از اعلام گم شدن چک و تشکیل پرونده، گواهی مربوطه را دریافت کند. لازم به ذکر است که مرجع صالح برای اعلام مفقودی و گم شدن چک تا مبلغ دویست میلیون ریال معمولاً شورای حل اختلاف است. برای مبالغ بالاتر نیز دادگاه عمومی صلاحیت دارد. همچنین اگر چک سرقت یا جعل شده باشد، باید در دادسرا اقامه دعوی کرد.

ارائه گواهی به بانک

پس از دریافت گواهی مفقودی از مرجع صالح، صاحب چک باید حداکثر ظرف یک هفته از تاریخ صدور دستور عدم پرداخت این گواهی را به بانک تسلیم کند.

در صورتی که فرد متقاضی این گواهی را ارائه ندهد، بانک بعد از گذشت یک هفته در صورت درخواست دارنده چک وجه آن را پرداخت خواهد کرد.پس از ارائه گواهی اعلام مفقودی به بانک، این نهاد موظف است وجه چک را تا زمانی که تکلیف پرونده مشخص نشده است در یک حساب مسدود نگه دارد و از پرداخت وجه آن امتناع کند.

اگر دادگاه موضوع مفقودی بودن چک را احراز کند، ممکن است حکم بر ابطال آن صادر نماید.امروزه با توجه به تدابیر دولت و ایجاد تحول در صدور دسته‌چک‌های جدید، انتظار می‌رود مشکلات مربوط به مفقودی چک کاهش یابد. از جمله این تدابیر می‌توان به راه‌اندازی سامانه صیاد و الزامی شدن ثبت چک‌ها در این سامانه اشاره کرد.

حتما بخوانید: راهکارهای اصلی برای جلوگیری از مشکلات مالی چک مفقود یا سرقت