چک، سند تجاری است که در مقایسه با سایر اسناد تجاری، بیشترین میزان استفاده را در میان تجار و غیرتجار دارد. چک‌ها انواع مختلفی دارند. علاوه بر چک‌های عادی که توسط اشخاص و به حساب خودشان صادر می‌شود، چک‌های تضمینی و چک رمزدار نیز به دلیل امنیت بیشتر و قابلیت نقدشوندگی بالاتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چک رمزدار چیست؟
چک رمزدار یا Password-Protected Cheque، چکی است که برخلاف چک‌های عادی که توسط افراد صادر می‌شود، توسط بانک‌ها صادر می‌گردد. در این نوع چک، بانک به درخواست مشتری، چکی را صادر می‌کند که دارای رمز مخصوص بوده و نقدشوندگی و پرداخت آن توسط بانک تضمین شده است. بنابراین دارنده آن با خطر چک برگشتی مواجه نمی‌شود.چک رمزدار به دو نوع تقسیم می‌شود: چک رمزدار بین بانکی و چک رمزدار بانکی. در ادامه به معرفی این دو نوع چک رمزدار و بیان ویژگی‌ها و تفاوت‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.
چک رمزدار بین بانکی
چک رمزدار بین بانکی، چکی است که به درخواست مشتری، توسط بانک برای یک بانک دیگر صادر می‌شود و در آن از رمز استفاده می‌شود. کاربرد اصلی این نوع چک انتقال پول از یک بانک به بانک دیگر است.مزایای چک رمزدار بین بانکی شامل امنیت و عدم امکان سوءاستفاده از آن و همچنین تضمین پرداخت آن است. این نوع چک باید به حساب گیرنده یا دارنده چک صادر شود و صدور آن در وجه حامل ممنوع است. استفاده از چک رمزدار بین بانکی در معاملات ملکی به جای چک عادی بسیار توصیه می‌شود، زیرا پرداخت آن از طرف بانک تضمین شده است.
چک رمزدار بانکی
چک رمزدار بانکی، چکی است که با درخواست مشتری توسط بانک در وجه اشخاص حقیقی و حقوقی صادر می‌شود و نه برای بانک دیگر. مشتری می‌تواند به بانکی که در آن حساب دارد مراجعه کرده و از بانک بخواهد یک چک رمزدار برای وی صادر کند. در این نوع چک، بانک شماره حساب فرد دریافت‌کننده را قید کرده و دریافت‌کننده می‌تواند در کلیه شعب بانک چک را نقد کند. برخلاف چک رمزدار بین بانکی، چک رمزدار بانکی قابل انتقال است. بدین صورت که اگر صاحب چک پشت آن را امضا کند، قابلیت انتقال پیدا می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که چک رمزدار بانکی در حکم پول نقد باشد، اما از نظر امنیتی نسبت به چک رمزدار بین بانکی از امنیت کمتری برخوردار است. اگر این نوع چک مفقود شود، هر کسی که آن را به بانک ارائه دهد می‌تواند وجه آن را نقد کند.
بیشتر بخوانید: بانک مرکزی: حذف چک های رمزدار
سقف مبلغ چک رمزدار
قوانین و مقررات بانکی کشور سقف مبلغ مشخصی برای صدور چک رمزدار تعیین نکرده‌اند. بنابراین سقف مبلغ این نوع چک مشابه با چک‌های عادی محدودیت قانونی ندارد و مشتری می‌تواند برای هر مبلغی از بانک مربوطه درخواست صدور چک رمزدار نماید.
نحوه استعلام چک رمزدار
از ابتدای سال 1400 با اعلام بانک مرکزی، سامانه صیاد کار خود را آغاز کرده است و ثبت چک‌ها در این سامانه الزامی شده است. یکی از عملیات مربوط به این سامانه، استعلام چک‌هاست که با وارد کردن شناسه صیادی امکان‌پذیر است. اما تا کنون اطلاعیه‌ای مبنی بر امکان استعلام چک رمزدار از طریق سامانه صیاد اعلام نشده و در حال حاضر تنها راه استعلام این نوع چک مراجعه حضوری به شعبه بانک صادرکننده آن است.
فرق چک تضمین شده و رمزدار
چک تضمین شده یکی دیگر از انواع مهم در نظام بانکی کشور ماست. در این نوع از چک، پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می‌شود. تفاوت‌های اصلی بین چک تضمین شده و رمزداری شامل موارد زیر است:
- پرداخت وجه: زمانی که چک تضمین شده صادر می‌شود، وجه آن از حساب متقاضی کسر می‌گردد و بدین ترتیب بانک عملاً پرداخت وجه را ضمانت می‌کند.
- نقد کردن: امکان نقد کردن وجه برای چک تضمین شده وجود دارد، در حالی که برای برخی شرایط خاص ممکن است نتوان دستور مسدودی برای آن ارائه داد.
- صدور: تا پیش از اصلاح مقررات قانون صدور چک، امکان صدور چک تضمین شده به صورت حامل وجود داشت؛ اما اکنون صدور این نوع تنها از طریق سامانه صیاد ممکن است.
در سیستم بانکی کشور ما انواع مختلفی از چک وجود دارد که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند.
