یکی از اسناد تجاری پرکاربرد در جامعه امروزی چک است. اگرچه قانون‌گذار به دلیل سهولت در معاملات روزمره، چک را جایگزین پول نقد کرده است، اما این امر مشکلات و محدودیت‌هایی برای استفاده‌کنندگان از آن به همراه داشته است. همان‌طور که در مقاله چک و انواع آن بیان شد، انواع چک عبارتند از: چک عادی، چک تایید شده، چک سفید امضا، چک مسافرتی، چک رمزدار یا بین بانکی، چک تضمین شده یا بانکی و چک مدت‌دار که هر یک دارای خصوصیات و شرایط خاصی هستند و هر فردی برای استفاده از آن نیاز به اطلاعات کافی دارد. به همین دلیل، در این مقاله به بررسی چک سفید امضا و موارد صدور آن می‌پردازیم.
چک سفید امضا
برای پاسخ به این سؤال که چک سفید امضا چیست، باید گفت که تعاریف گوناگونی از سوی نویسندگان حقوقی ارائه شده است. اما به طور کلی، چک سفید امضا به چکی اطلاق می‌شود که توسط صادرکننده بدون نوشتن تاریخ و مبلغ صادر می‌شود. دارنده چک می‌تواند هر مبلغی را هر زمان که بخواهد در آن بنویسد و برای آن تاریخ مشخص نماید. چک سفید امضا به دلیل اینکه در آن مبلغ و تاریخ نوشته نمی‌شود، بسیار خطرناک است و ممکن است دارنده آن از چک سوءاستفاده کند.
موارد صدور چک سفید امضا
چک سفید امضا ممکن است در موارد متعددی صادر شود:
- چکی که برای ضمانت صادر می‌شود: دارنده چک سفید امضا می‌تواند برای تکمیل و وصول اقدام کند. اگر این چک بابت تضمین داده شده باشد، صادرکننده باید اثبات کند که چک بابت تضمین بوده و شکایت خیانت در امانت کند. بنابراین، اگر چک سفید امضا بابت ضمانت صادر شده باشد، حتماً باید در پشت چک قید شود که “چک بابت ضمانت صادر شده است” تا جلوی سوءاستفاده دارنده چک گرفته شود.
- چک سفید امضا برای جبران خسارت احتمالی: این نوع چک در صورتی صادر می‌شود که در معامله توافق یا شرط گذاشته شود. مثلاً برای جبران خسارت احتمالی ناشی از عدم اجرای صحیح معامله یا عدم اجرای قرارداد، اقدام به صدور چک سفید امضا می‌شود. برای جلوگیری از سوءاستفاده دارنده، شماره چک صادر شده و علت صدور آن باید در متن قرارداد ذکر شود.
- موارد دیگر صدور چک سفید امضا: اگر مجبور به صدور چنین چکی شدید، حتماً از دریافت‌کننده رسید دریافت کنید و جهت یا دلیل صدور آن را در متن چک بیان نمایید.
با توجه به خطرات ناشی از استفاده از چک سفید امضا، توصیه می‌شود همیشه احتیاط لازم را رعایت کرده و شرایط صدور آن را به دقت بررسی کنید.
