حساب بانکی یکی از اموالی است که می‌توان آن را به منظور دریافت طلب توقیف کرد. بنابراین، خواهان، محکوم له (شخصی که حکم دادگاه به نفع او صادر شده) و طلبکار دارای سند لازم‌الاجرا می‌توانند حساب‌های بانکی محکوم علیه (شخصی که حکم به ضرر او صادر شده) را از طریق اجرای احکام دادگاه یا ثبت محل توقیف کنند.حساب مشترک یکی از انواع حساب‌های بانکی است که در آن دو یا چند نفر برای افتتاح یک حساب اقدام می‌کنند و درصد سهم مالکیت هر یک از شرکا مشخص می‌باشد. در حساب مشترک، علاوه بر بدهکار، شخص دیگری نیز حق دارد و به همین دلیل، نحوه توقیف آن با سایر حساب‌ها متفاوت است.با توجه به اهمیت تحلیل مقررات مربوط به توقیف این نوع حساب، این مقاله ابتدا به این سؤال پاسخ می‌دهد که آیا توقیف حساب مشترک ممکن است یا خیر. سپس نحوه توقیف، سقف مبلغ قابل بازداشت و نکات مربوط به آن توضیح داده می‌شود. در پایان نیز بررسی خواهیم کرد که آیا امکان توقیف حساب مشترک برای وصول مهریه وجود دارد یا نه.
امکان توقیف حساب مشترک وجود دارد؟
پیش از پاسخ به این سؤال که آیا توقیف حساب مشترک امکان‌پذیر است، لازم است کمی درباره مفهوم و انواع توقیف توضیح دهیم. همچنین، پس از تعریف حساب مشترک، به این سؤال خواهیم پرداخت که آیا توقیف آن ممکن است یا خیر.توقیف اموال یکی از مفاهیم حقوقی مهم در نظام حقوقی کشور ماست. این فرآیند در مباحث آیین دادرسی و اجرای احکام مطرح می‌شود و به طور کلی در سه مورد انجام می‌گیرد:
- درخواست تأمین خواسته از دادگاه: خواهان می‌تواند پیش از ارائه دادخواست دعوای اصلی، همزمان با آن یا پس از ارائه آن، از دادگاه بخواهد که معادل خواسته‌اش را از اموال خوانده توقیف کند تا در صورت صدور حکم به نفع او، حکم دادگاه از محل مال توقیف شده اجرا شود.
- درخواست اجرای رأی از اجرای احکام دادگاه: هنگامی که رأی به نفع خواهان و به ضرر خوانده صادر می‌شود، خوانده ملزم به اجرای مفاد رأی است. اگر خوانده از اجرای رأی خودداری کند، خواهان می‌تواند با تشکیل پرونده اجرایی و از طریق واحد اجرای احکام دادگاه، برای توقیف اموال خوانده اقدام کند.
- درخواست توقیف اموال از اجرای ثبت: در این حالت، ذی‌نفع یک سند مالی لازم‌الاجرا مانند چک می‌تواند با معرفی اموال متعهد، برای توقیف آن‌ها و وصول طلب درج شده در سند مالی اقدام کند.
حساب بانکی یکی از اموالی است که در هر یک از اقسام توقیف‌های فوق قابل بازداشت است. بنابراین، خواهان، محکوم له (شخصی که حکم دادگاه به نفع او صادر شده) و طلبکار سند لازم‌الاجرا می‌توانند برای تأمین و دریافت طلب خود، حساب‌های بانکی محکوم علیه (شخصی که حکم دادگاه به ضرر او صادر شده) را توقیف کنند.
حساب مشترک نوعی حساب بانکی است که در آن دو یا چند نفر برای افتتاح یک حساب اقدام می‌کنند و درصد سهم مالکیت هر یک از شرکا مشخص است.
برای مثال، سه شریک تجاری ممکن است حساب مشترکی باز کنند و درصد سهم هر یک را تعیین کنند.با توجه به توضیحات فوق، باید گفت که حساب‌های بانکی به دلیل ارزش مالی و عدم تعلق به مستثنیات دین قابل توقیف هستند.
بنابراین، حساب مشترک نیز که یکی از انواع حساب‌های بانکی است و سهم شرکا در آن مشخص می‌باشد، قابل توقیف خواهد بود.پس از پاسخ به سؤال مربوط به امکان توقیف حساب مشترک، در بخش‌های بعد نحوه توقیف این نوع حساب و سقف و حداکثر مبلغ قابل توقیف را بررسی خواهیم کرد.
نحوه توقیف حساب مشترک
هنگامی که خواهان، محکوم له (کسی که حکم به نفع وی صادر شده) یا ذی‌نفع سند مالی لازم‌الاجرا، نظیر چک، تصمیم به توقیف حساب مشترک می‌گیرد، باید روند مربوط به نحوه توقیف حساب مشترک، از جمله مقررات مربوط به سقف توقیف و نکات مرتبط را رعایت کند تا در این فرآیند با مشکلات قانونی مواجه نشود.
توقیف حساب مشترک در سه مورد مختلف شامل درخواست تأمین خواسته از دادگاه، درخواست اجرای رأی از اجرای احکام دادگاه و درخواست توقیف اموال از اجرای ثبت، دارای نکات و نحوه متفاوت است. در این بخش، نکات و نحوه توقیف حساب مشترک را در سه قسمت جداگانه توضیح خواهیم داد.
درخواست تأمین خواسته از دادگاه: در این مورد، نحوه توقیف حساب مشترک مشابه تأمین خواسته چک است. خواهان می‌تواند پیش از تقدیم دادخواست دعوای اصلی، همزمان با آن یا پس از ارائه دادخواست اصلی، برای درخواست توقیف حساب مشترک اقدام کند. نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اگر درخواست توقیف قبل از تقدیم دادخواست اصلی به دادگاه داده شود و دادگاه قرار توقیف یا تأمین را صادر کند، خواهان تنها 10 روز مهلت دارد تا دادخواست دعوای اصلی را تقدیم کند؛ در غیر این صورت، توقیف حساب مشترک لغو خواهد شد.
درخواست اجرای رأی از اجرای احکام دادگاه: در این حالت، پس از صدور رأی قطعی و ابلاغ اجرائیه به محکوم علیه و خودداری وی از اجرای رأی، خواهان یا محکوم له باید برای تشکیل پرونده اجرایی اقدام کند.
پس از تشکیل پرونده اجرایی، خواهان می‌تواند با اخذ نامه توقیف از اجرای احکام دادگاه و ارائه آن به شعبه‌ای که محکوم علیه در آن حساب بانکی مشترک دارد، برای توقیف حساب مشترک تا سقف قانونی اقدام نماید.
درخواست توقیف اموال از اجرای ثبت: مطابق مقررات مربوط به نحوه توقیف حساب مشترک، ذی‌نفع یک سند مالی لازم‌الاجرا برای اجرای سند باید ابتدا به اداره ثبت مراجعه کرده و برای تشکیل پرونده اجرایی اقدام کند. سپس اجرائیه به متعهد و بدهکار سند ابلاغ شده و 10 روز برای اجرای مفاد آن و پرداخت بدهی به وی مهلت داده می‌شود.
در صورت عدم انجام تعهد، طلبکار می‌تواند درخواست خود را برای توقیف حساب مشترک بدهکار به مأمور اجرای ثبت ارائه دهد تا پس از استعلام از بانک و تأیید موضوع، دستور توقیف صادر گردد.
سقف توقیف حساب مشترک
حساب مشترک نوعی حساب بانکی است که در آن دو یا چند نفر اقدام به افتتاح حساب کرده و درصد سهم مالکیت هر یک از شرکا مشخص می‌شود.
این نوع حساب امکان برداشت انفرادی یا مشترک از وجوه موجود را برای شرکا فراهم می‌کند.در یک حساب مشترک، علاوه بر بدهکار، سایر شرکا نیز حق مالکیت بر وجوه موجود در حساب دارند و در نتیجه، حق برداشت وجه از آن حساب را خواهند داشت.بنابراین، اگر قرار باشد تمام حساب مشترک به منظور اجرای قرار تأمین خواسته، حکم دادگاه یا دستور اجرای ثبت توقیف شود، این موضوع به حقوق سایر شرکای حساب لطمه خواهد زد.
از این رو، لازم است در نحوه توقیف حساب مشترک، سقف مبلغ قابل توقیف مشخص شده و نکات مربوط به آن رعایت گردد.در پاسخ به این سؤال که سقف توقیف حساب مشترک تا چه میزان است، باید گفت که سقف توقیف تنها به میزان سهم بدهکار در آن حساب محدود می‌شود و مازاد بر آن که متعلق به شریک یا شرکای دیگر است، قابل توقیف نخواهد بود.
نکات توقیف حساب مشترک
توقیف حساب مشترک باید با رعایت مقررات مربوط به نحوه توقیف و سقف مبلغ قابل توقیف انجام شود. در این راستا، توجه به نکات خاصی برای درخواست‌کننده توقیف ضروری است تا در روند انجام آن با مشکلی مواجه نشود. در این بخش به توضیح نکات مربوط به توقیف حساب مشترک می‌پردازیم.یکی از مهم‌ترین نکات در توقیف حساب مشترک این است که توقیف تنها تا میزان سهم بدهکار در حساب مشترک امکان‌پذیر است.
بنابراین، حتی اگر شریک بدهکار در حساب، همسر، فرزند یا والدین او باشند، توقیف مازاد بر سهم بدهکار امکان‌پذیر نخواهد بود.در مورد درخواست تأمین خواسته از دادگاه، اصولاً لازم است که ابتدا قرار تأمین خواسته به بدهکار ابلاغ شود و سپس توقیف انجام گیرد.
با این حال، اگر ابلاغ قرار به خوانده موجب تضییع خواسته شود، مانند اینکه بدهکار اقدام به خالی کردن حساب مشترک کند، امکان دارد پیش از ابلاغ و اطلاع بدهکار، برای توقیف حساب مشترک اقدام شود.از دیگر نکات مربوط به توقیف حساب مشترک این است که در صورت توقیف، بانک موظف است تا میزان سهم بدهکار را مسدود کرده و اقدامات قانونی لازم را انجام دهد. سپس، سهم سایر شرکا در حساب مشترک باید به آن‌ها پرداخت شود.
آیا امکان توقیف حساب مشترک برای وصول مهریه وجود دارد؟
در دعاوی مربوط به مهریه، یکی از مراحل ابتدایی که زن باید انجام دهد، توقیف و فروش اموال شوهر از طریق اجرای ثبت است. اگر در این مرحله مالی از شوهر به دست نیاید، زن می‌تواند با اخذ گواهی از ثبت، دادخواست مهریه را به دادگاه خانواده تقدیم کند.زنان حق دارند مانند سایر طلبکاران، اموال شوهر خود را توقیف کنند تا حق خود را در دریافت مهریه تسهیل و تسریع نمایند. در این راستا، این سؤال مطرح می‌شود که آیا امکان توقیف حساب مشترک به عنوان اموال قابل توقیف بابت مهریه وجود دارد؟پاسخ به این سؤال مثبت است. طلب زن بابت مهریه یک طلب مالی است و همانند سایر طلب‌های مالی، او نیز حق دارد تا حساب مشترک شوهر را توقیف کند.
با رعایت سقف قابل توقیف و نکات مربوط به آن، زن می‌تواند برای وصول مهریه اقدام کند.به این ترتیب، زن می‌تواند از حساب مشترک شوهر برای دریافت مهریه استفاده کند، مشروط بر اینکه تنها به میزان سهم بدهکار در آن حساب دسترسی داشته باشد و مازاد بر آن قابل توقیف نخواهد بود.
